Jedno jest pewne: w Biblii, a zwłaszcza w psalmach, źródłem i centrum całego życia religijnego jest wiara. Wiara więc będzie stanowiła o niepowtarzalności fenomenu psalmów. Ale czym jest wiara?
Obawiam się, że kiedy dzisiaj wypowiadamy słowo "wiara", niewiele rozumiemy z tego, co ten termin oznaczał dla człowieka Biblii. Dla nas wiara określa domenę niedostępną dla wiedzy. Wierzę, ponieważ nie wiem. W miarę jak rozszerza się zakres wiedzy, kurczy się pole wiary. Dawno już stwierdzono, że Bóg stał się "hipotezą nieużyteczną", ponieważ prawie wszystko można wyjaśnić naukowo. Reszta jest kwestią czasu. [...]
W Biblii nie ma śladów tak pojętej wiary. Pozwolę sobie na pewien paradoks: w Biblii nie ma ludzi "wierzących". Odnosi się to w pierwszym rzędzie do psalmów.
To prawda: trudności terminologiczne oddania rzeczywistości wiary biblijnej są ogromne. Nie tylko zresztą w przekładach współczesnych. Z trudnościami borykali się już autorzy pierwszego przekładu Biblii hebrajskiej na język grecki. Przekład ten, tak zwana Septuaginta, powstawał w latach 250-150 przed Chrystusem. Przeznaczony był dla Żydów z diaspory, nie rozumiejących po hebrajsku. Otóż Septuaginta sztuka w ciemności, po omacku. Co zresztą jest zrozumiałe. Albowiem w religii greckiej nie było miejsca dla wiary w rozumieniu hebrajskim, a w konsekwencji nie było utartej terminologii. To samo dotyczy przekładu św. Hieronima na język łaciński, dokonanego w IV wieku i nazwanego Wulgatą. Łacina też nie była pewna, jak wyrazić rzeczywistość wiary. A przecież szło o oddanie słowa, które wyrażało samo źródło i ośrodek całego życia religijnego!
Język hebrajski posiada dwa terminy na ukazanie postawy duchowej człowieka wierzącego: aman (nasze "amen") i batah. Aman wyraża poczucie stałości, solidarności, pewności, mocy; batah poczucie bezpieczeństwa, opieki, zaufania, zwierzenia. Hebrajskie aman jest tłumaczone w Septuagincie przez pistis, pisteuo, aletheia; W Wulgacie przez fides, credere, veritas. Batah tłumaczono przez elpis, elpidzo, peitho: w Wulgacie przez spes, sperare, confido. Czym jest więc wiara biblijna? Jest zaufaniem, którym obdarza się osobę "wierną" i które angażuje całego człowieka, jest totalnym zawierzeniem się tej osoby. Wiara biblijna jest też aktem, przedsięwzięciem, poszukiwaniem, dzięki któremu - poprzez słowa i znaki - można dotrzeć do rzeczywistości, jakiej się jeszcze nie widzi. Jak stwierdza List do Hebrajczyków (11,1): "Wiara jest poręką tych dóbr, których się spodziewamy, dowodem tych rzeczy, których nie widzimy" (por. X. Leon-Dufour, Vocabulaire de theologie biblique, 1977).
Poczucie stałości, solidarności, pewności, mocy. Na iluż miejscach wyrażają to psalmy! "Pan jest moc moja i tarcza moja... Pan jest dla swego ludu mocą i dla swego pomazańca twierdzą zbawienia" (Ps 28, 7.8). "Siło moja, Ciebie wyglądam, albowiem Ty, Boże, moją twierdzą jesteś" (Ps 59,10). "Dałeś mi tarczę Twojej opieki, a prawica Twoja wspierała mnie i dbałość Twoja o mnie uwielmożniła mnie" (Ps 18, 36). "Pójdźcie, zaśpiewajmy Panu, głośno witajmy opokę naszego zbawienia" (Ps 95,1).
Poczucie opieki, zaufania, zwierzania. "Którzy ufają w Panu, są jak góra Syjon, nieporuszona, trwająca wiecznie. Jak wokoło Jeruzalem są góry, tak Pan wokoło ludu swego, teraz i na wieki" (Ps 125, 1-2). Owo poczucie zaufania płynie z elementarnego przeświadczenia o wierności Boga. Jego słowo nie kłamie. Skoro zawarł przymierze z ludem, dochowa przysięgi. Wiara jest zawierzeniem się, jest odpowiedzią wierności na wierność, przysięgi na przysięgę. To stała pamięć o przymierzu. (W języku francuskim, na przykład, alliance znaczy przymierze i obrączka ślubna). "Wszystkie ścieżki Pańskie są łaska i wierność dla baczących na Jego przymierze i Jego świadectwa" (Ps 25, 10). "Twoja łaska na wieki ugruntowana, w niebiosach utwierdziłeś Twoją wierność" (Ps 89,3). "Albowiem dobry jest Pan, na wieki łaska Jego, a wierność Jego z pokolenia w pokolenie" (Ps 100,5).
Taka jest wiara biblijna. Nie znajdziemy w psalmach cienia niepewności, podejrzliwości, kamuflażu, owego "na wszelki wypadek", które charakteryzuje wiarę człowieka dzisiejszego. Pozwoliłem sobie na paradoks: w Biblii nie ma ludzi wierzących, teraz dodam: ponieważ w Biblii ludzie nie wierzą w Boga lecz wierzą Bogu. [...]
Wg wyd. J. Sadzik, O psalmach, w: Księga psalmów, tłum. Cz. Miłosz, Paryż 1982, s. 13-16.