Poeci wczesnego humanizmu
Klemens Janicki
Biernat z Lublina
Mikołaj Rej
Jan Kochanowski
Łukasz Górnicki
Piotr Skarga
Szymon Szymonowic
Poeci "minorum gentium"
Andrzej Frycz Modrzewski
Literatura błazeńska
Proza
Dramat
Poezja anonimowa
Varia
Opracowania
Jan Kochanowski
17/21
TRENY
(oprac. Piotr Wilczek)
Treny
Nota edytorska
Dedykacja
Tren I + objaśnienia
Tren II + objaśnienia
Tren III + objaśnienia
Tren IV + objaśnienia
Tren V + objaśnienia
Tren VI + objaśnienia
Tren VII + objaśnienia
Tren VIII + objaśnienia
Tren IX + objaśnienia
Tren X + objaśnienia
Tren XI + objaśnienia
Tren XII + objaśnienia
Tren XIII + objaśnienia
Tren XIV + objaśnienia
Tren XV + objaśnienia
Tren XVI + objaśnienia
Tren XVII + objaśnienia
Tren XVIII + objaśnienia
Tren XIX albo sen + objaśnienia
_________________________
Teksty + objaśnienia
TREN XV
Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni,
Skąd pociechę w swych troskach biorą ludzie smutni,
Uspokójcie na chwilę strapioną myśl moję,
Póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję,
Lejąc ledwe nie krwawy płacz przez marmór żywy,
Żalu ciężkiego pamięć i znak nieszczęśliwy.
Mylę sie, czyli patrząc na ludzkie przygody
Skromniej człowiek uważa i swe własne szkody?
Nieszczesna matko (jesli przyczytać możemy
Nieszcześciu, co prze głupi rozum swój cierpiemy),
Gdzie teraz twych siedm synów i dziewek tak wiele?
Gdzie pociecha? Gdzie radość i twoje wesele?
Widzę czternaście mogił; a ty nieszcześliwa
I podobno tak długo nad wolą swą żywa
Obłapiasz zimne groby, w których (ach niebogo!)
Składłaś dziateczki swoje zagubione srogo.
Takie więc kwiaty leżą kosą podsieczone
Albo deszczem gwałtownym na ziemię złożone.
W którą nadzieję żywiesz? Czego czekasz więcej?
Czemu śmiercią żałości nie zbywasz co pręcej?
A wasze prętkie strzały albo łuk co czyni
Niepochybny, o Febe i mściwa bogini?
Albo z gniewu (bo winna), albo więc z lutości
Dokonajcie, prze Boga, jej biednej starości.
Nowa pomsta, nowa kaźń hardą myśl potkała:
Dziatek płacząc, Nijobe sama skamieniała
I stoi na Sypilu marmór nieprzetrwany,
Jednak i pod kamieniem żywią skryte rany.
Jej bowiem łzy serdeczne skałę przenikają
I przeźroczystym z góry strumieniem spadają,
Skąd źwierz i ptastwo pije; a ta w wiecznym pęcie
Tkwi w rogu skały wiatrom szalonym na wstręcie.
Ten grób nie jest na martwym, ten martwy nie w grobie,
Ale samże jest martwym, samże grobem sobie.
Objaśnienia:
1.
Erato
- jedna z dziewięciu Muz - Muza poezji miłosnej zazwyczaj przedstawiana z lirą;
wdzięczna
* - zob.
Dedykacja
; lutni - zob. Treny
VI, 3
;
XIV, 7
;
XVI, 3
3.
strapioną myśl
- strapiony umysł, duszę.
4.
póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję
- dopóki jeszcze nie zamieniłem się w kamień (zob. w. 26 na temat skamieniałej Niobe).
5.
ledwe
- ledwie, zaledwie;
marmór
- dawna pisownia wyrazu marmur;
marmór żywy
- żyjący marmur.
6.
pamięć
* - znak upamiętniający lub pamiętanie; zob.
Tren XIII, 16
(
pamiątka
).
7.
czyli
* - czy też.
8.
uważa
* - dostrzega i ocenia.
9.
Nieszczesna matko
- apostrofa do Niobe, zob.
Tren IV, 17
;
przyczytać
- przypisać.
10.
prze
- zob.
Tren I, 16
.
11.
siedm
- dawna forma wyrazu siedem;
tak wiele
* - tyle samo, drugie tyle.
14.
nad wolą
* - wbrew woli.
16.
składłaś - skłaść
- złożyć;
zagubione
- tu: pomordowane, unicestwione.
19.
w którą nadzieję żywiesz?
- jaką nadzieją żyjesz?
20.
nie zbywasz
- nie pozbywasz;
pręcej
- prędzej.
21.
prętkie - prętki
- dawna pisownia wyrazu prędki.
22.
Niepochybny
- nie chybiający, ten który nie chybia (celu);
Febe
- Febusie; Febus - Apollo - w mitologii greckiej syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej;
mściwa bogini
- Diana - starożytna bogini rzymska utożsamiana z grecką Artemidą; uważana za boginię księżyca, polowania i lasów.
23.
lutości
* - lutość - litość (obecnie rzadko używa się wyrazu
luty
w naczeniu
srogi
; por. nazwę drugiego miesiąca w roku).
24.
dokonajcie
* - połóżcie kres;
prze Boga
- zob.
Tren I
.
25.
pomsta
- zemsta (zob. współczesne wyrażenie
pomścić kogoś
);
kaźń
- męka, kara;
hard - hardy
- zob.
Tren XI, 10
;
potkała
- spotkała.
26.
Nijobe
- forma wyrazu Niobe utworzona dla rytmu.
27.
na Sipylu - Sipylus
(łac.),
Sypilos
(gr.) - góra w Azji Mniejszej, na którą została przeniesiona przez trąbę powietrzną skamieniała Niobe;
nieprzetrwany
- taki, którego nie można przetrwać, trwający wiecznie.
28.
żywią
- żyją.
31.
źwierz
- zwierzę;
ptastwo
- ptactwo, ptaki;
w wiecznym pęcie
- w wiecznych pętach, więzach (zob.formę podstawową
pęto
).
32.
tkwi - tkwić
- sterczeć, być na widoku;
szalonym - szalony
- tu: bardzo wielki, przekraczający normę;
tkwi na wstręcie
- stanowi przeszkodę, zawadę.
<<
strona
[13]
[14]
[15]
[16]
[17]
[18]
[19]
[20]
[21]
>>