Poeci wczesnego humanizmu
Klemens Janicki
Biernat z Lublina
Mikołaj Rej
Jan Kochanowski
Łukasz Górnicki
Piotr Skarga
Szymon Szymonowic
Poeci "minorum gentium"
Andrzej Frycz Modrzewski
Literatura błazeńska
Proza
Dramat
Poezja anonimowa
Varia
Opracowania
Jan Kochanowski
8/21
TRENY
(oprac. Piotr Wilczek)
Treny
Nota edytorska
Dedykacja
Tren I + objaśnienia
Tren II + objaśnienia
Tren III + objaśnienia
Tren IV + objaśnienia
Tren V + objaśnienia
Tren VI + objaśnienia
Tren VII + objaśnienia
Tren VIII + objaśnienia
Tren IX + objaśnienia
Tren X + objaśnienia
Tren XI + objaśnienia
Tren XII + objaśnienia
Tren XIII + objaśnienia
Tren XIV + objaśnienia
Tren XV + objaśnienia
Tren XVI + objaśnienia
Tren XVII + objaśnienia
Tren XVIII + objaśnienia
Tren XIX albo sen + objaśnienia
_________________________
Teksty + objaśnienia
TREN VI
Ucieszna moja śpiewaczko, Safo słowieńska,
Na którą nie tylko moja cząstka ziemieńska,
Ale i lutnia dziedzicznym prawem spaść miała;
Tęś nadzieję już po sobie okazowała,
Nowe piosnki sobie tworząc, nie zamykając
Ustek nigdy, ale cały dzień prześpiewając,
Jako więc lichy słowiczek w krzaku zielonym
Całą noc prześpiewa gardłkiem swym ucieszonym.
Prędkoś mi nazbyt umilkła, nagle cię sroga
Śmierć spłoszyła, moja wdzięczna szczebiotko droga.
Nie nasyciłaś mych uszu swymi piosnkami
I tę trochę teraz płacę sowicie łzami.
A tyś ani umierając śpiewać przestała,
Lecz matkę ucałowawszy, takeś żegnała:
"Już ja tobie, moja matko, służyć nie będę
Ani za twym wdzięcznym stołem miejsca zasiędę;
Przyjdzie mi klucze położyć, samej precz jechać,
Domu rodziców swych miłych wiecznie zaniechać".
To, i czego żal ojcowski nie da serdeczny
Przypominać więcej, był jej głos ostateczny.
A matce, słysząc żegnanie tak żałościwe,
Dobre serce, że od żalu zostało żywe.
Objaśnienia:
1.
Safo
- najsłynniejsza starożytna poetka grecka mieszkająca na wyspie Lesbos, żyła ok. 600 r. p.n.e.;
słowieńska
- słowiańska.
2.
cząstka
- część, która się komuś należy w wyniku dziedziczenia;
ziemieńska
- ziemiańska, szlachecka;
cząstka ziemieńska
- dziedziczna część posiadłości szlacheckiej, ziemskiej.
3.
lutnia
- instrument muzyczny strunowy w kształcie gruszki o dnie wypukłym, popularny zwłaszcza w XV-XVII w.; tu: symbol sztuki poetyckiej. Zob. Treny
XIV, 7
;
XV, 1
;
XVI, 3
.
6.
ustek - ustka
- zdrobnienie od usta, rzadko spotykane, dziś: usteczka;
prześpiewając
- prześpiewując.
7.
lichy
* - mały.
8.
gardłkiem - gardłko
- zdrobnienie od gardło (obecnie: gardełko);
ucieszonym
- zob.
Dedykacja
.
10.
wdzięczna
* - zob.
Dedykacja
;
szczebiotko - szczebiotka
- warto zauważyć, że wyraz
szczebiotać
w odniesieniu do ludzi miał zwykle nacechowanie negatywne, a pozytywne w odniesieniu do śpiewu ptaków i mowy dziecinnej.
12.
sowicie
- obficie, bogato, dużo.
13.
ani umierając śpiewać przestała
- składnia z "ani" i orzeczeniem niezaprzeczonym (podobna jak w języku angielskim) była dosyć popularna w XVI w.; dziś w języku polskim zasada podwójnego przeczenia.
15. - 18.
Już ja tobie (...) zaniechać
- fragment ten wiernie odpowiada charakterowi ówczesnych polskich pieśni weselnych (pożegnanie domu rodzinnego przez pannę mlodą). W folklorze polskim pieśń pożegnalna panny młodej była leksaykalnie bliska (są tu liczne analogie) pieśniom żałobnym. Istnieje teoria, że mamy tutaj do czynienia z aluzją do pożegnania Antygony z mieszkańcami Teb w tragedii Sofoklesa.
18.
wiecznie
- na wieki;
zaniechać
* - opuścić.
20.
ostateczny
* - ostatni.
21.
słysząc
- słyszącej.
22.
dobre
* - zdrowe.
<<
strona
[1]
[2]
[3]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[9]
[10]
[11]
[12]
~
>>