Mikołaj Rej
Wybór pism
oprac. A. Kochan
Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Wrocław - Warszawa - Kraków 2007
BN I 308
SPIS TREŚCI
WSTĘP. Napisała Anna Kochan
Mikołaja Reja żywot i sprawy
Ojciec literatury polskiej
Biografia
Udział w życiu publicznym. Egzekucja praw
Oblicze wyznaniowe pisarza
Problem biografii Reja
Charakterystyka twórczości
Rozwój twórczości pisarskiej
Charakterystyka pisarza. Metoda pracy Reja
Twórczość religijna. Pieśni okolicznościowe
Ideały świeckie
Kreacja na prostaka
Biblia
Dzieła starożytnych
Autorzy i dzieła nowożytne
Rej a średniowieczna kultura literacka
Pisarz moralista
Komizm w twórczości Reja
Rej i retoryka
Obrońca języka polskiego
Breughel literatury polskiej
Zagadnienia szczegółowe Dialogi
Krótka rozprawa
Kot ze Lwem
Kupiec
Żywot Józefa
Psałterz Dawidów
Hejnał świta
Postylla
Wizerunk
Źwierzyniec i Figliki
Życie towarzyskie Źwierciadło
Recepcja
Naśladowcy i uczniowie
Pisarz prekursor
Uwagi wydawcy
Zasady wydania
Skróty biblijne użyte we Wstępie i komentarzu
BIBLIOGRAFIA
WYBÓR PISM
Krótka rozprawa miedzy trzemi osobami, Panem, Wójtem a Plebanem, którzy i swe, i inszych ludzi przygody wyczytają, a takież i zbytki, i pożytki dzisiejszego świata
Rozmowa Lwa z Kotem. Kot rozprawia o swobodzie a o niewoli
Kupiec, to jest kstałt a podobieństwo Sądu Bożego Ostatecznego
Żywot Józefa z pokolenia żydowskiego, syna Jakobowego, rozdzielony w rozmowach person, który w sobie wiele cnót i dobrych obyczajów zamyka
Psałterz Dawidów, który snadź jest prawy fundament wszytkiego pisma krześcijańskiego, teraz nowo prawie na polski język przełożon, acz nie jednakością słów, co być nie może, ale iż wżdy położenie rzeczy w każdem wierszu według łacińskiego języka sie zamyka
Źwierzyniec, w którym rozmaitych stanów, ludzi, źwirząt i ptaków kształty, przypadki i obyczaje są własnie wypisane. A zwłaszcza ku czasom dzisiejszym naszym niejako przypadające
Do tego, co czyść ma
A tu napirwej Rzeczpospolita skarży sie na swe nieszczęście
Rozdział pirwszy
[VI] Zeleukus, król lokreński
[XXV] Aleksander Wielki
[LXIV] Edgardus, król brytański
[CI] Gwilhelm angielski
[CXIV] Augustus cesarz
[CXLII] Tyberijus rzymski
[CLXXXVI] Pauzanias
[CCVII] Faeton, co słońce woził
[CCIX] Parys
[CCXIII] Samson
[CCXIII] Dawid król
[CCXIV] Salomon
[CCXV] Judyt, zacna Żydówka
Rozdział wtóry
[I] A napirwej on zacny Zygmunt, sławny król polski
[II] Sigismundus Augustus
[III] Bona, królowa polska
[VII] Jan z Tarnowa, kasztelan krakowski
[XII] Mikołaj z Sieniawy, woje[woda] ruski
[XLIII] Gamrat, arcybiskup i biskup kra[kowski]
[XLVIII] Uchański, biskup Kujaw[ski], i z bracią
[LII] Spytek z Tarnowa, podskarbi koronny
[LXIII] Stanisław Szafraniec z Pieszkowej Skały
[LXIV] Mikołaj Rej z Nagłowic
[LXXXII] Andrzej hrabia z Górki, starosta gnieźnieński
[CXI] Andrzej Trzecieski
[CXII] Petrus Roizyjus, Hiszpan
[CXVIII] Jan Kochanowski
[CXX] Maciej Włodek, starosta kamieniecki
[CLXIII] Orzechowscy z przemyskiej ziemie
[CLXVIII] Przemowa do Polaków
[CLXXI] Mikołaj Radziwiłł, trocki woje[woda]
[CLXXIX] Ku temu, co czedł
Rozdział trzeci
[I] Król albo jaki przełożony
[II] Wojewoda
[IV] Starosta
[VIII] Podstarości
[IX] Poborca
[X] Sędzia
[XI] Sędziowie na sądzie
[XIV] Prokurator panu
[XVIII] Żołnierze
[XIX] Drabi
[XXI] Wojna pospolita
[XXII] Papież
[XXIII] Rzym
[XXIV] Biskupi albo prełaci
[XXV] Infuła
[XXVI] Księża pospolici
[XXVIII] Mnich
[XXIX] Mniszki
[XXXIV] Sakra, co do Rzyma noszą
[XXXV] Odpusty
[XXXVII] Relikwije
[XXXVIII] Gromnica
[XL] Święcona woda
[XLI] Kadzidlnica
[XLII] Krzcilnica
[XLIII] Wywodziny
[XLV] Święcone ziele
[XLVI] Marcin Luter, doktor
[L] Korona polska
[LV] Rzecz pospolita albo sjem pospolity
[LVI] Posłowie koronni
[LVII] Prawo pospolite
[LIX] Na niedbałość polską
[LXI] Puste zamki pograniczne
[LXIII] Puste pola podolskie
[LXIV] Kozacy polni
[LXV] Zamek krakowski
[LXVII] Ratusz krakowski
[LXIX] Kollegium krakowskie
Rozdział czwarty
[II] Rycerz krześcijański
[III] Nadzieje figura
[VI] Sławy figura
[X] Czas tak malują
[XIX] Drugie podobieństwo tegoż, iż mu nie wierz
[XLIII] Miła rzecz swoboda
[LVIII] Na opilce
[LXXIII] Łabęć na strach śmierci
[LXXVII] Paw na hardego głupiego
[LXXXIII] Drzewko na niepewny żywot
[XCV] Lipka na cne obyczaje
[XCVI] Dąb na wielkie stany
[CXX] Napirwej dom
[CXXI] Kuchnia
[CXXII] Łaźnia
[CXXIV] Psiarnia
[CXXVII] Myśliwstwo
[CXLI] Na plugawego chłopa przypadki
[CXLII] Nogi
[CXLIII] Włosy
Figliki albo Rozlicznych ludzi przypadki dworskie, które sobie po zatrudnionych myślach, dla krotofile, wolny będąc, czytać możesz
[I. Król Zygmunt i ziemianie]
[III] Co królowi pierścieni nie wrócił
[IV] Ksiądz, co sie u króla umył, a doma jadł
[X] Co sędziemu kamień ukazował
[XX] Dziewce uwiązła koszula w pośladku
[XXV] Jako żona męża związała
[XXVI] Żona męża na sernik wsadziła
[XXVII] Pleban pieska na cmyntarzu pochował
[XLV] Jako żona na pogrzebie omdlała
[XLVII] Co pragnienia nie dał leczyć
[LXIX] Synowie, co mać pogrzebali
[LXXXI] Pani dwu na wieczerzą prosiła
[LXXXV] Kardynał, co do Boga na obiad prosił
[XCVI] Co sie nie chciał spowiedać, iż sie żona spowie[dała]
[XCVII] Baba, co w Pasyją płakała
[CIII] Co Boga z kura uczynili
[CXII] Co sie sianem wykręcił z piwnice
[CXXIII] Dziewka, co kożuszka szanowała
[CXXVIII] Co miedźwiedzią skórę szacowali
[CXXXII] Orzech włoski
[CXLVI] Co brząkając obiad płacił
[CLXIX] Co podle żony nie chciał w niebie sieść
[CLXXVII] Chłopa ksiądz o Ś[więtej] Trójcy wierzyć uczył
[CLXXXII] Co żonę kazał dać wilkowi za pokutę
[CLXXXV] Błazen, co głodem chciał zamku dobyć
[CXCVII] Co mu sie żona w sadu obiesiła
[CCXXX] O sędziem, co wziął wóz i konie
[CCXXXV] Ksiądz, co jeść nie mógł
Do tego, co czytał
Źwierciadło albo Kstałt, w którym każdy stan snadnie sie może swym sprawam jako we źwierciedle przypatrzyć
Księgi pirwsze żywota człowieka poczciwego
Kapitulum I
Kapitulum III
Kapitulum IV
Kapitulum V
Wtóre księgi żywota poczciwego człowieka
Kapitulum I
Kapitulum IV
Kapitulum V
Kapitulum VI
Kapitulum IX
Kapitulum XI
Kapitulum XVI
Kapitulum XVII
Trzecie księgi
Kapitulum I
Kapitulum II
Kapitulum V
Kapitulum VI
Kapitulum VII
Kapitulum VIII
Kapitulum IX
Kapitulum X
Apoftegmata, to jest krótkie a roztropne powieści, człowiekowi poćciwemu słusznie należące, przez tegoż to, co i Żywot poćciwego człowieka pisał, tylko dwiema wirszyki zebrane a zniesione
O cnocie
Powieści o sprawiedliwości
O trzeźwości a o mierności
O bacznej roztropności
Trzeźwy a pijanica
O prawym ślachectwie
Rzecz pospolita a prawa
Cnota z niecnotą
Prawda z nieprawdą
Prawdziwy z pochlebcą
Niefortunny z fortunnym
Czas krótki a długi
Szczebiotliwy a milczący
Ziemianin a dworzanin
Pan z plebanem
Ziemianie z posły
Wójt z panem
Krawiec z panem
Żak z mnichem
Na wrota
Na sklepy
Na łaźnie
Na groby
Wirszyki na łyżki abo na ine drobne rzeczy
Drugie dla mniejszych stanów
Prze dobre towarzysze. Łyżka mówi
Żywot i sprawy poćciwego ślachcica polskiego Mikołaja Reja z Nagłowic, który był za sławnych królów polskich, Zygmunta Wielkiego, pierwszego tym imieniem króla polskiego, a potym za Zygmunta Augusta, syna jego, także wielkiego a sławnego króla polskiego. Który napisał Andrzej Trzecieski, jego dobry towarzysz, który wiedział wszytki sprawy jego.