Literatura staropolska
w dydaktyce uniwersyteckiej
red. Jan Okoń i Michał Kuran
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Łódź 2007
Ze Słowa wstępnego
Książka prezentuje referaty wygłoszone na sesji naukowej pt. Literatura staropolska w dydaktyce uniwersyteckiej, zorganizowanej przez Katedrę Literatury Staropolskiej i Nauk Pomocniczych Uniwersytetu Łódzkiego w dniach 26–28 października 2005 roku.
Zasygnalizowane w niej problemy dotyczą nie tylko kształcenia polonistycznego, mają znacznie szerszy, ogólnoakademicki wymiar. Jednak zamiarem organizatorów konferencji było zawężenie obszaru refleksji nawet nie do problematyki kształcenia polonistycznego, ale jeszcze bardziej, ograniczenia go do nauczania li tylko literatury dawnej, staropolskiej. Takie zakreślenie zakresu rozważań wynikało nie tylko z profilu jednostki organizującej sesję, lecz przede wszystkim ze specyfiki trudnego i często nielubianego przez studentów przedmiotu, jakim bywa na polskich polonistykach literatura staropolska.
Celem konferencji stało się zapoczątkowanie wewnątrzśrodowiskowej dyskusji zmierzającej do wymiany doświadczeń, postawienia jednorodnej diagnozy – w miarę obiektywnej oceny stanu rzeczy – oraz wspólnego poszukiwania rozwiązań służących nie tylko unowocześnieniu i usprawnieniu procesu dydaktycznego, jak też zaistnieniu literatury teoretycznej poświęconej dydaktyce akademickiej w zakresie staropolszczyzny, ale także wyrażeniu opinii pewnej części środowiska, ustosunkowaniu się wobec propozycji nie zawsze do końca przemyślanego modyfikowania fundamentalnych zasad procesu kształcenia polonistycznego w ogóle.
Niniejszy tom chcemy zaproponować nie tylko wykładowcom zajmującym się dydaktyką literatury dawnej, choć wyrasta on z doświadczeń tego środowiska i do niego w pierwszej kolejności jest adresowany, ale również wszystkim literaturoznawcom, a także językoznawcom, którzy stykają się już obecnie lub zetkną się w niedalekiej przyszłości z problemami, jakie muszą rozwiązywać obecnie "staropolanie". Pracujemy przecież od początku roku akademickiego (2005/2006) z młodzieżą, która jest "produktem" wdrożonego w Polsce przed kilku laty trójstopniowego systemu kształcenia ze szkołą podstawową, gimnazjum i liceum oraz dodatkowo z nową maturą. A więc z młodzieżą wyedukowaną w oparciu o nową koncepcję kształcenia, na zmodyfikowanych programach i nieprzygotowaną do systemu studiów związanego z dawniejszym modelem kształcenia.
Mamy nadzieję, że niniejszy tom – jako inicjatywa niewątpliwie nowatorska – szczególnie w obszarze refleksji teoretycznej będzie stanowił istotny głos w dyskusji dotyczącej systemu kształcenia akademickiego, w tym zaś szczególnie nauczania literatury dawnej.
Spis treści
Słowo wstępne – Michał Kuran
I. Założenia i metodologia
JAN OKOŃ: Miejsce i rola staropolszczyzny w dydaktyce uniwersyteckiej
PIOTR WILCZEK: System kursowy, kanon lektur i standardy kształcenia w nauczaniu literatury staropolskiej
KRYSTYNA PŁACHCIŃSKA: Skutki dla nauczania staropolszczyzny wynikające z wdrażania dwustopniowego systemu studiów
MARZENA WYDRYCH-GAWRYLAK: Czas naszym wrogiem – refleksje nad praktyką nauczania literatury staropolskiej
II. Syntezy
EDMUND KOTARSKI: Literatura i media dawnych epok
ANDRZEJ DĄBRÓWKA: Teoretyczne kryterium średniowieczności utworów literackich
JAKUB Z. LICHAŃSKI: Problemy metodyczne nauczania retoryki czyli retoryka jako przedmiot dydaktyki uniwersyteckiej. Glossy do dyskusji
III. Konteksty interpretacyjne
MAŁGORZATA KRZYSZTOFIK: Wykorzystanie kontekstów interpretacyjnych w dydaktyce literatury staropolskiej
ALEKSANDRA JANOWSKA i MAGDALENA PASTUCH: Poszukiwanie znaczeń – zmiany semantyczne a współczesne odczytanie tekstu staropolskiego (na przykładzie wybranych apokryfów)
IV. Propozycje metodyczne
MAGDALENA KURAN: Kontakion, trop czy centon – jak uczyć o Bogurodzicy?
ANNA KAPUŚCIŃSKA: Hagiografia w dydaktyce literatury staropolskiej
DARIUSZ DYBEK: Czy literatura dawna może bawić współczesnego czytelnika?
ROMAN KRZYWY: Sześć erotyków z Morsztynowej Kanikuły – propozycja dydaktyczna
JACEK WÓJCICKI: Tajemnica prostego wierszyka, czyli: kim jesteś, Justyno? (Sugestie dydaktyczne)
V. Analizy
ANNA KOCHAN: Czytanie Reja. Propozycje interpretacji fragmentów Kupca
WITOLD WOJTOWICZ: Parodia w Sowizdrzale i w tak zwanej "literaturze sowizdrzalskiej". Kilka uwag
EWA SZCZEPAN: Powrót posła Juliana Ursyna Niemcewicza w świetle dydaktyki uniwersyteckiej
VI. Specjalizacje i środki techniczne
KATARZYNA KACZOR-SCHEITLER: Cele i założenia programowe konwersatorium monograficznego "Metafizyka i mistyka w literaturze polskiego baroku"
MICHAŁ KURAN: O "Krytyce tekstów staropolskich" w ramach specjalizacji edytorskiej
MICHAŁ KURAN, MARCIN BAUER: Środki techniczne i nowe media w dydaktyce literatury staropolskiej
VII. Literatura staropolska w szkole
DOMINIKA DWORAKOWSKA-MARINOW: Literatura staropolska w wybranych podręcznikach kształcenia literackiego i kulturalnego w szkole ponadgimnazjalnej
ANNA TRAMER: Zarys problematyki nauczania literatury staropolskiej w szkole średniej
AGNIESZKA ZAJFERT-OWCZAREK: Moje spotkanie ze staropolszczyzną – kilka refleksji